Meslek Hastalığı Nedeniyle Tazminat: İşçi ve İşverenin Hak ve Yükümlülükleri

Meslek hastalığı, işçinin çalışma koşulları nedeniyle maruz kaldığı sağlık sorunlarıdır. Çalışma hayatında sıkça karşılaşılan meslek hastalıkları, işçilerin yaşam kalitesini düşürmekte ve ekonomik kayıplara neden olmaktadır. Bu durumda, hukuken işçilere tazminat talep etme hakkı doğmaktadır. Bu makalede meslek hastalığı nedeniyle tazminat taleplerinin hukuki boyutu, şartları, tazminat türleri ve işverenin yükümlülükleri ayrıntılı olarak incelenecektir.

Meslek Hastalığı Nedir?

Meslek hastalığı, çalışanın mesleki faaliyetini yürütürken uzun süre boyunca zararlı faktörlere maruz kalması sonucunda ortaya çıkan hastalıklardır. Bu hastalıklar, çalışanların işyerindeki faaliyetlerinden doğrudan veya dolaylı olarak kaynaklanabilir. Meslek hastalığı tanısı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yapılan değerlendirme ve onaylama sonucunda konulur.

Meslek Hastalığı Tazminatının Hukuki Dayanağı

Meslek hastalığı nedeniyle tazminat talepleri Türk Borçlar Kanunu, İş Kanunu ve Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında değerlendirilir. İşverenin işçiyi gözetme borcu nedeniyle, işçinin sağlığını korumak ve çalışma koşullarını güvenli hale getirmek hukuki yükümlülüğüdür.

Tazminat Türleri ve Kapsamı

Meslek hastalığı nedeniyle işçilerin talep edebileceği tazminat türleri şunlardır:

• Maddi Tazminat
• Manevi Tazminat
• Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Maddi Tazminat Kapsamı

Maddi tazminat, işçinin meslek hastalığı sebebiyle uğradığı tüm maddi kayıpları kapsar. Bunlar:

• Tedavi giderleri
• İş gücü kaybı ve gelir kaybı
• Gelecekteki ekonomik kayıplar
• Bakım masrafları gibi kalemlerden oluşmaktadır.

Manevi Tazminat Kapsamı

Manevi tazminat ise meslek hastalığı sonucunda işçinin yaşadığı psikolojik acılar, stres ve manevi zararın telafisi amacıyla ödenir. Manevi tazminat miktarı, olayın niteliğine, işçinin yaşadığı acının şiddetine ve tarafların ekonomik durumlarına göre belirlenir.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Meslek hastalığının ölümle sonuçlanması halinde, işçinin yakınları destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilirler. Bu tazminat, işçinin desteğinden mahrum kalan aile üyelerinin ekonomik kayıplarını gidermeyi amaçlar.

Meslek Hastalığında İşverenin Sorumluluğu

İşveren, İş Kanunu’na göre, işçisini sağlıklı ve güvenli koşullarda çalıştırmak zorundadır. İşverenin sorumlulukları şunları kapsar:

• İş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak
• İşçileri meslek hastalıklarına karşı bilinçlendirmek ve eğitmek
• Düzenli sağlık kontrolleri yapmak ve yaptırmak
• Çalışma ortamındaki riskleri değerlendirmek ve önleyici tedbirleri almak

İşveren, bu yükümlülüklerini yerine getirmezse, oluşan zarardan hukuken sorumlu tutulur.

Meslek Hastalığı Tespit Süreci

Meslek hastalığı tespit süreci şu şekilde işler:

1. İşçinin sağlık kuruluşuna başvurusu ve meslek hastalığı şüphesiyle rapor alması.
2. Sağlık kuruluşunun, meslek hastalığı şüphesi bildirimiyle SGK’ya sevki.
3. SGK’nın yaptığı incelemeler ve meslek hastalığı tanısının konulması.
4. İşçinin veya yakınlarının meslek hastalığı nedeniyle tazminat talebiyle dava açması.

Meslek Hastalığı Nedeniyle Açılacak Davalar

Meslek hastalığı nedeniyle tazminat talepleri, İş Mahkemelerinde görülür. Davada, işçinin uğradığı zararın tespiti, işverenin kusur oranının belirlenmesi ve oluşan zararın işçi lehine tazmin edilmesi amaçlanır.

Davalarda Zamanaşımı Süresi

Meslek hastalığı nedeniyle açılacak tazminat davalarında zamanaşımı süresi, işçinin meslek hastalığını ve zararı öğrendiği tarihten itibaren 10 yıldır. Bu süre içerisinde dava açılmazsa, hak zamanaşımına uğrar.

Meslek Hastalığında SGK Ödemeleri

SGK, meslek hastalığı sebebiyle işçilere geçici veya sürekli iş göremezlik ödeneği öder. Ayrıca, hastalık sonucunda ölüm meydana gelmişse, hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanır. Ancak SGK tarafından yapılan ödemeler, işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz ve ayrıca dava yoluyla ek tazminat talep edilebilir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

1. Meslek hastalığı nedir?
   İşçinin çalışma koşulları nedeniyle maruz kaldığı zararlı etkenlerden kaynaklanan hastalıklardır.
2. Meslek hastalığı nedeniyle hangi tazminatlar talep edilir?
   Maddi tazminat, manevi tazminat ve destekten yoksun kalma tazminatı talep edilebilir.
3. Meslek hastalığı davasında görevli mahkeme hangisidir?
   Meslek hastalığı nedeniyle tazminat davaları, İş Mahkemelerinde görülür.
4. Meslek hastalığı davalarında zamanaşımı süresi nedir?
   Zamanaşımı süresi, zararın öğrenildiği tarihten itibaren 10 yıldır.
5. SGK ödemeleri, işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırır mı?
   Hayır, SGK tarafından yapılan ödemeler işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Ek tazminat talebi mümkündür.
6. Meslek hastalığı raporunu hangi kurum verir?
   Meslek hastalığı tanısı SGK tarafından resmi olarak onaylanır.
7. İşverenin sorumlulukları nelerdir?
   İşveren, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almak, çalışanları eğitmek ve düzenli sağlık kontrollerini yapmak zorundadır.
8. Manevi tazminat nasıl belirlenir?
   Manevi tazminat tutarı, zararın büyüklüğüne, olayın niteliğine ve tarafların ekonomik durumlarına göre mahkemece belirlenir.
9. Meslek hastalığı nedeniyle dava açmak için SGK raporu zorunlu mu?
   Evet, meslek hastalığı teşhisi için SGK tarafından verilen rapor gereklidir.
10. Meslek hastalığının ölümle sonuçlanması halinde kimler dava açabilir?
    Ölen işçinin destekten yoksun kalan yakınları dava açabilir.