İstinaf Ne Demek? Hukuki Anlamı, Süreci ve Sonuçları
İstinaf, hukuk sisteminde önemli bir kavram olup, bir mahkeme kararının yeniden incelenmesini sağlamak amacıyla üst mahkemeye yapılan bir başvurudur. Türkiye’de Bölge Adliye Mahkemeleri tarafından yürütülen istinaf süreci, yerel mahkeme kararlarının hukuka uygunluğunu ve maddi vakaların değerlendirilmesini tekrar gözden geçirme fırsatı sunar.
Bu makalede, istinafın hukuki anlamı, süreci, kimlerin başvurabileceği, sonuçları ve ilgili yasal düzenlemeler gibi önemli noktaları detaylı bir şekilde ele alacağız.
İstinaf Nedir? Hukuki Anlamı
İstinaf, ilk derece mahkemesi tarafından verilen kararların hem maddi vakıa yönünden hem de hukuki yönden yeniden değerlendirilmesi için üst mahkemeye yapılan bir başvuru yoludur. Türkiye’de istinaf incelemesi, Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM) tarafından yapılmaktadır.
İstinafın temel amacı:
- İlk derece mahkemesinin kararındaki olası maddi hataları gidermek
- Hukuki değerlendirmeleri tekrar gözden geçirmek
- Hakkaniyetli bir yargılama sürecini sağlamak
İstinaf, temyizden farklı olarak sadece hukuki inceleme yapmaz, aynı zamanda maddi olayları da yeniden değerlendirerek delil incelemesi yapabilir.
İstinaf Mahkemeleri Nedir ve Hangi Davalara Bakar?
İstinaf incelemesi yapan mahkemeler, Bölge Adliye Mahkemeleri (BAM) olarak adlandırılır. 20 Temmuz 2016 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile faaliyete geçmişlerdir.
İstinaf mahkemeleri şu davalara bakar:
- Hukuk Davaları: Belirli bir parasal sınırın üzerindeki davalar için istinaf yolu açıktır.
- Ceza Davaları: Belirli bir ceza sınırının üzerindeki hükümlere karşı istinafa başvurulabilir.
- İdari Davalar: Vergi davaları ve idari mahkeme kararları için istinaf incelemesi yapılabilir.
Ancak, bazı kararlar doğrudan kesin hüküm sayıldığı için istinafa götürülemez.
İstinafa Kimler Başvurabilir?
İstinaf yoluna başvurabilecek kişiler şunlardır:
- Davacı veya davalı (hukuk davalarında)
- Sanık veya mağdur/katılan (ceza davalarında)
- İlgili kamu kurumları ve avukatlar (idari davalarda)
Başvuruyu, kararın tebliğ edilmesinden itibaren belirlenen süre içinde yapmak gerekir. Aksi halde istinaf hakkı kaybedilir.
İstinaf Başvuru Süresi ve Şartları
İstinafa başvuru süresi, mahkeme kararının taraflara tebliğ edilmesiyle başlar. Süreler şunlardır:
- Hukuk davalarında: 2 hafta (14 gün)
- Ceza davalarında: 7 gün
- İdari davalarda: 30 gün
Başvurunun ilgili Bölge Adliye Mahkemesi’ne yapılması gerekmektedir.
İstinaf Başvurusu Nasıl Yapılır?
İstinaf başvurusu için aşağıdaki adımlar izlenmelidir:
- Dilekçe Hazırlanması: Başvuran taraf, karara itiraz gerekçelerini içeren bir istinaf dilekçesi hazırlar.
- Yetkili Mahkemeye Sunulması: İlk derece mahkemesine veya doğrudan Bölge Adliye Mahkemesi’ne sunulabilir.
- Dosyanın İncelenmesi: Bölge Adliye Mahkemesi, dosyayı kabul ederse incelemeye alır.
- Karar Verilmesi: Mahkeme ya kararı onaylar, değiştirir veya bozarak yerel mahkemeye geri gönderir.
İstinaf Sürecinin Sonuçları
İstinaf başvurusu yapıldığında, mahkeme üç farklı şekilde karar verebilir:
- Kararın Onanması: İlk derece mahkemesinin kararı hukuka uygunsa, istinaf reddedilir.
- Kararın Düzeltilmesi veya Değiştirilmesi: Mahkeme, hatalı noktaları düzelterek yeni bir karar verir.
- Kararın Bozulması ve Dosyanın Geri Gönderilmesi: Bölge Adliye Mahkemesi, dosyanın tekrar görülmesi için ilk derece mahkemesine iade eder.
Eğer istinaf kararı taraflardan biri için olumsuz sonuçlanırsa, temyiz yolu açıksa dosya Yargıtay’a taşınabilir.
İstinaf ile Temyiz Arasındaki Farklar
İstinaf ve temyiz kavramları sıklıkla karıştırılsa da önemli farklar içerir:
| Kriter | İstinaf | Temyiz |
|---|---|---|
| İnceleme Yeri | Bölge Adliye Mahkemeleri | Yargıtay |
| İnceleme Kapsamı | Hukuki ve maddi olay incelemesi yapılır | Sadece hukuki inceleme yapılır |
| Sonuçlar | Karar değiştirilebilir, düzeltilebilir veya bozulabilir | Yalnızca bozma veya onama kararı verilir |
| Başvuru Süresi | 7-30 gün | 15 gün |
Yani istinaf, hem delil incelemesi hem de hukuki değerlendirme yapılabilen bir süreçtir, temyiz ise yalnızca hukuki hataları değerlendirir.
Sonuç
İstinaf, hukukun doğru uygulanmasını ve adaletin sağlanmasını garanti altına almak için önemli bir hukuki yoldur. Özellikle ilk derece mahkemesi kararlarının hatalı veya eksik olduğu düşünüldüğünde, istinaf başvurusu yapmak adil bir yargılama sürecini destekleyebilir.
İstinaf başvurusu sürecini kaçırmamak için mevcut süreleri dikkate almak ve hukuki destek almak faydalı olacaktır. Eğer istinaf sonucu olumsuz olursa ve yasal olarak mümkünse, temyiz yoluna başvurulabilir.
No responses yet