Giriş
Ticari hayatta en sık karşılaşılan risklerin başında borçların ödenememesi gelir. Borçlarını vadesinde yerine getiremeyen işletmeler için iflas kaçınılmaz gibi görünse de Türk Hukuku, borçlulara bir ikinci şans sunmaktadır: Konkordato.
Konkordato, borçlunun, alacaklılarıyla anlaşma sağlayarak borçlarını yeniden yapılandırmasını ve iflastan kurtulmasını sağlayan özel bir hukuki yoldur. Bu yazıda konkordatonun ne olduğu, hangi şartlarda talep edilebileceği, süreci, tarafları, sonuçları ve kötüye kullanımı durumlarında doğan hukuki sorumluluklar detaylı biçimde incelenecektir.
Konkordato Nedir? Tanımı ve Amacı
Konkordato, borçlunun alacaklılarıyla anlaşarak borçlarını belli oranlarda ödemesi veya vadeye yayması karşılığında borçtan kurtulmasını sağlayan mahkeme onaylı bir iflas dışı çözüm yoludur. Türk hukukunda konkordato; dürüst borçlulara nefes alma imkânı, alacaklılara ise en az zararla tahsilat şansı sunar.
Konkordato sistemi, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 285 ila 309. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Özellikle 2018 yılında yapılan köklü değişikliklerle konkordato, iflas erteleme kurumunun kaldırılması sonrası daha da önem kazanmıştır.
Konkordato Türleri
Konkordato üç farklı türde uygulanabilir:
- Adi Konkordato: En yaygın konkordato türüdür. Borçlu alacaklılarıyla anlaşarak borcun belli bir kısmını ödeme taahhüdünde bulunur.
- İflastan Sonra Konkordato: İflasına karar verilmiş olan borçlunun iflasın kaldırılması için yaptığı konkordato başvurusudur.
- Mal Varlığının Terki Suretiyle Konkordato: Borçlu, tüm malvarlığını alacaklılara bırakarak borcunu ödemeyi teklif eder.
Konkordato Başvurusu Kimler Tarafından Yapılabilir?
Konkordato başvurusunda bulunabilecekler:
- Borçlarını ödeyemeyen ya da ödeme tehlikesi altındaki sermaye şirketleri,
- Ticaretle uğraşan gerçek kişiler,
- Alacaklılar (borçlu adına başvurarak konkordato talep edebilirler).
Ancak, alacaklıların borçlunun izni olmaksızın yaptığı konkordato başvuruları sınırlıdır ve mahkeme tarafından sıkı denetlenir.
Konkordato Başvurusu Nasıl Yapılır? Gerekli Belgeler ve Süreç
Konkordato talebi, borçlunun yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesine yapılır. Başvuruda aşağıdaki belgelerin sunulması zorunludur:
- Konkordato talep dilekçesi,
- Güncel bilanço ve gelir tablosu,
- Alacaklılar listesi,
- Varlık ve borçların ayrıntılı dökümü,
- Bağımsız denetim raporu (sermaye şirketleri için).
Mahkeme, belgelerin usulüne uygun olduğunu tespit ederse konkordato talebini işleme alır ve geçici mühlet kararı verir.
Geçici Mühlet ve Kesin Mühlet Kararları
Konkordato süreci şu şekilde işler:
- Geçici Mühlet (3 ay): Mahkeme bu süre içinde alacaklıların borçluya karşı takip yapmasını durdurur. Borçlunun mal varlığı korunur.
- Kesin Mühlet (1 yıl): Geçici mühlet sonunda konkordato projesi uygulanabilir görülürse borçluya 1 yıllık kesin mühlet tanınır. Gerektiğinde 6 aya kadar uzatılabilir.
- Komiser Atanması: Sürecin objektif yürütülmesi için mahkeme tarafından konkordato komiseri atanır. Komiserin raporu mahkemenin kararında belirleyicidir.
Konkordato Komiseri ve Görevleri
Konkordato komiseri, borçlunun mali durumunu denetleyen, konkordato projesini inceleyen ve alacaklıların haklarını gözeten kişidir. Komiser:
- Borçlunun ticari defterlerini inceler,
- Alacaklılar toplantısını organize eder,
- Konkordato projesi hakkında rapor düzenler,
- Mahkemeye olumlu ya da olumsuz kanaat bildirir.
Komiserin görüşü, mahkeme kararının temelini oluşturur.
Alacaklılar Toplantısı ve Oylama Süreci
Konkordatonun kabul edilmesi için alacaklıların onayı gerekir. Alacaklılar toplantısında:
- Alacaklıların 1/2’sinin ve toplam alacağın en az 2/3’ünün kabul etmesi gerekir.
- Oy çokluğu sağlanırsa mahkeme projeyi onaylayabilir.
Ancak bu oylama şekil şartlarına uygun yapılmazsa konkordato hükümsüz sayılabilir.
Konkordato Projesinin Onaylanması
Mahkeme, komiserin raporu ve alacaklıların onayı doğrultusunda konkordato projesini tasdik eder. Tasdik kararı Resmî Gazete’de yayımlanır ve tüm alacaklıları bağlar.
Tasdik edilen konkordato sayesinde:
- Borçlu konkordato şartlarına uygun olarak ödeme yaparsa tüm borçlardan kurtulur.
- Alacaklılar, proje kapsamında belirlenen tutarı tahsil eder.
Konkordato Talebinin Reddedilmesi ve İflas
Mahkeme, konkordato projesini uygulanamaz bulursa ya da borçlunun dürüstlüğüne kanaat getirmezse talebi reddeder. Bu durumda:
- Ticaret mahkemesi doğrudan borçlunun iflasına karar verebilir.
- Özellikle kötü niyetli konkordato talepleri iflas riskini artırır.
Konkordato Sürecinde Borçlunun Yetkileri ve Kısıtlamalar
Geçici ve kesin mühlet süresince borçlu:
- Malvarlığını tasarruf edemez (istisnalar hariç),
- Yeni borçlanmalarda komiserin izni gerekir,
- Mahkeme izni olmadan taşınmaz satışı yapılamaz.
Bu dönemde alacaklılar da borçluya karşı takip yapamaz, teminat talep edemez.
Konkordato ve İcra Takipleri
Konkordato mühleti içerisinde:
- İcra takipleri durur,
- İhtiyati haciz uygulanamaz,
- Devam eden davalar bekletilir.
Bu durum, borçlunun toparlanmasını sağlarken alacaklının da zararını sınırlı şekilde engeller.
Konkordato’nun Başarısız Olması ve Yaptırımlar
Eğer borçlu konkordato hükümlerine uymazsa veya alacaklılara karşı hileli davranışlarda bulunursa:
- Mahkeme konkordatoyu iptal eder,
- Borçlunun iflasına karar verilebilir,
- Sorumlular hakkında cezai ve tazminat sorumluluğu doğar.
Özellikle mal kaçırma, belgelerde sahtecilik gibi durumlar ciddi yaptırımlar doğurur.
Konkordato ile İflas Erteleme Arasındaki Farklar
İflas erteleme 2018’de kaldırılmıştır. Konkordato ise daha geniş kapsamlı ve mahkeme denetimine daha açık bir süreçtir. En önemli farklar:
- Konkordato sadece borçlu başvurusuyla değil, alacaklının da talebiyle başlatılabilir.
- Konkordato sürecinde malvarlığı üzerinde daha sıkı denetim vardır.
- Komiser ve mahkeme rolü daha belirgindir.
Sonuç ve Değerlendirme
Konkordato, hem borçlunun ticari hayatına devam edebilmesi hem de alacaklının alacağını makul düzeyde tahsil edebilmesi için etkili bir hukuki kurumdur. Ancak dikkatli ve şeffaf yürütülmesi gereken bir süreçtir. Özellikle kötü niyetli konkordato başvuruları hem hukuken hem ticari itibaren ağır sonuçlar doğurabilir.
Süreç boyunca uzman avukat ve mali müşavir desteğiyle hareket edilmesi, hem borçlu hem alacaklı açısından kritik önemdedir.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
No responses yet