Giriş
Miras hukukunda, kişinin ölümünden sonra malvarlığının nasıl paylaşılacağını belirleyen vasiyetname, sıklıkla hukuki ihtilaflara konu olur. Özellikle vasiyetnamenin geçerliliğine ilişkin şüphelerin bulunduğu durumlarda, mirasçılar tarafından vasiyetnamenin iptali davası açılması gündeme gelir. Ancak bu tür davalarda en kritik unsurlardan biri sürelerdir. Kanunen belirlenen sürelere riayet edilmediğinde hak düşer ve dava açma imkânı ortadan kalkar.
Bu yazıda, vasiyetnamenin iptali davasına ilişkin açma süresi, başlangıç tarihi, sürelerin hesaplanması, hak düşürücü süreler, zamanaşımı ve ilgili Yargıtay içtihatlarını detaylı şekilde ele alacağız.
Vasiyetnamenin İptali Davası Nedir?
Vasiyetnamenin iptali davası, Türk Medeni Kanunu’nun 557. maddesi uyarınca, vasiyetnamenin şekil şartlarına veya maddi hukuka aykırı olduğu iddiasıyla açılan ve vasiyetnamenin tümü ya da bir kısmının hükümsüz hale getirilmesini amaçlayan bir miras hukuku davasıdır.
Konuya ilişkin daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
İptal Nedenleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’na göre vasiyetnamenin iptali şu nedenlerle istenebilir:
- Ayan beyan ehliyetsizlik (akıl hastalığı, yaş küçüklüğü vb.)
- İrade sakatlığı (hata, hile, korkutma/zorlama)
- Şekil şartlarına aykırılık
- Kanuna ve ahlaka aykırı düzenlemeler
Vasiyetnamenin İptali Davası Açma Süresi
1. Hak Düşürücü Süre: 1 Yıl
Vasiyetnamenin iptali davası açmak isteyen kişi, iptal sebebini ve vasiyetnameyi öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde davayı açmak zorundadır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir. Yani sürenin geçmesiyle dava açma hakkı tamamen sona erer; mahkeme bu süreyi re’sen (kendiliğinden) dikkate alır.
Örnek: Mirasçı, vasiyetnameyi 1 Temmuz 2023’te öğrenmişse ve iptal sebebi o tarihte de biliniyorsa, 1 Temmuz 2024 tarihine kadar dava açmalıdır.
2. Azami Süre: 10 Yıl
Her hâlükârda, vasiyetnamenin açıldığı tarihten itibaren 10 yıl geçmesiyle birlikte dava hakkı düşer. Bu süre, mutlak hak düşürücü süredir ve iptal sebebinin geç öğrenilmesi durumunda dahi uygulanır.
Yargıtay 14. Hukuk Dairesi Kararı: Vasiyetnamenin açılmasının üzerinden 10 yıl geçtiği halde açılan dava süre yönünden reddedilmiştir.
Sürelerin Başlangıcı Nasıl Belirlenir?
- Vasiyetnamenin öğrenildiği tarih: Genellikle sulh hukuk mahkemesince vasiyetnamenin açıldığı ve ilgililere bildirildiği tarihtir.
- İptal nedeninin öğrenildiği tarih: Davacının vasiyetnamenin geçersizliğine yol açacak hususu fark ettiği tarihtir. Bu iki tarih bazen aynı olabilir, bazen farklı.
Süre Hesaplamasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Süreler, gün hesabına göre hesaplanır.
- Sürelerin son günü resmi tatile denk geliyorsa, bir sonraki iş günü son gündür.
- Süreler, yazılı belge ve tanıkla ispatlanabilir.
İptal Davası Açmazsam Ne Olur?
Vasiyetnamenin iptaline ilişkin dava açılmazsa ve süre geçirilirse, vasiyetname geçerliliğini korur. Bu durumda;
- Miras paylaşımı vasiyetnameye göre yapılır,
- Yasal mirasçılar mağdur olabilir,
- Dava açma hakkını kaybeden kişi artık sadece tenkis davası açabilir (belirli şartlarda).
Davalı Kim Olur?
İptal davasında davalı, genellikle vasiyetnameden menfaat elde eden kişilerdir. Bu kişi yasal mirasçı veya üçüncü bir kişi olabilir.
İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Görevli mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesidir.
- Yetkili mahkeme: Mirasbırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.
Yargıtay Kararlarıyla Açıklama
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi: Vasiyetnamenin düzenlendiği tarihte akıl hastası olan kişinin ehliyetsizliği ispatlandığında iptal kararı verilmiştir.
- Yargıtay 1. HD: Süresi içinde açılmayan davalar usulden reddedilmiştir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
1. Vasiyetname açılmadan iptal davası açılabilir mi?
Hayır. Vasiyetnamenin mahkeme tarafından resmi olarak açılması gerekir. Açılmadan dava açılamaz.
2. Vasiyetnamenin iptali davası için avukat şart mı?
Zorunlu değil ancak sürecin karmaşıklığı ve hak düşürücü süreler nedeniyle avukatla ilerlemek faydalıdır.
3. Vasiyetnamenin sadece bir bölümü iptal edilebilir mi?
Evet. Sadece belirli bir madde veya kısım hukuka aykırıysa o bölüm iptal edilebilir.
4. Vasiyetname noter huzurunda yapılmışsa iptal edilebilir mi?
Evet. Noter huzurunda yapılmış olsa bile irade sakatlığı veya ehliyetsizlik varsa iptal edilebilir.
5. 10 yıllık süre kesin midir?
Evet. Yargıtay kararları da bu sürenin kesin ve değiştirilemez olduğunu vurgular.
6. Vasiyetnameye itiraz etmek ile iptal davası açmak aynı şey mi?
Hayır. İtiraz, sulh mahkemesine yapılabilirken, iptal davası ayrı ve Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılır.
Sonuç
Vasiyetnamenin iptali davası, mirasçılar için miras paylaşımında büyük öneme sahiptir. Ancak bu hakkın kullanılabilmesi belirli süre şartlarına bağlıdır. 1 yıllık hak düşürücü süre ve 10 yıllık azami süre mutlaka dikkate alınmalıdır. Bu nedenle, vasiyetnameye ilişkin hukuka aykırılık şüphesi bulunan durumlarda zaman kaybetmeden hukuki yardım alınması büyük önem taşır. Unutulmamalıdır ki, zamanında açılmayan davalar, hak kaybına neden olur.
No responses yet